America’s Cup’ta Ineos ile Ben Ainslie’nin yolları ayrıldı

Yasemin Akyıl’ın America’s Cup izlenimlerine devam ederken sürpriz bir gelişmeyi de aktaralım. Final mücadelesinde kupayı ETNZ’ye kaptıran ama hemen ardından 38’inci kupa için ETNZ’ye “Meydan Okuyan” İngiliz Ineos’un Ben Ainslie ile “ayrıldığı” haberi geldi. Finn sınıfının “Sir” unvanlı efsane Olimpiyat Şampiyonu Ainslie yoluna Athena Racing ile devam edecek.

2024 yılı Eylül ve Ekim ayı boyunca gerçekleşen Amerika Kupası (America’s Cup) yarışları Barcelona’da alışılmışın dışında bir heyecan yarattı.

Pandemi dönemi boyunca varlıklı kişilerin tercihinden çıkan şehir, America Kupası ile yeniden cazibe merkezi ve tüm dünyadan yelken meraklılarının odağı oldu.

YARIŞ KÖYÜ VE ORTAM

Yarışları kendi teknenizle izleyebilmenin paha biçilemez bir deneyim olduğu America’s Cup, süperyat ve lüks yelkenli sahiplerinin yoğun ilgisini topladı.

Uzun yıllar Avrupa’dan uzak kalan kupayı ünlü isimler de yakından takip ettiler. Redbull Formula 1 Pilotu Daniel Ricciardo ve Moto GP şampiyonu Marc Marquez Alinghi Redbull takımı ile yelken yaparken, Mercedes AMG Formula 1 pilotu Lewis Hamilton, George Russell ve Toto Wolff’da Barcelona Grand Prix’i sırasında Ineos Britannia takımını ziyaret etti.

AMERICA’S CUP TURİZMİ

Yarışlar için, kiralama şirketleri lüks yatlar ve şefleri ile özel menüler eşliğinde paketler hazırlamıştı. Biletleri aylar öncesinden satılan tur teknelerinin önünde, uzun kuyruklar oluşuyordu. Karada ise VIP izleme alanı ve takımların özel konuklarını ağırladıkları alanlar bulunuyordu.

Birçok kişinin tercihi de yarışları Barcelona plajlarından izlemek yönündeydi. Port Vell’de kurulan yarış köyünde ana sahne, sponsor alanları, hediyelik ve takım kıyafet dükkanlarının yanı sıra yemek stantları bulunuyordu.

YELKEN, STADYUM YARIŞI İLE “SEYİRCİLİ SPOR” OLDU

Amerika Kupası yarışları, yelkeni seyircili sporlar ve büyük sponsorluklar alanına taşıyan en önemli organizasyon. Günümüzde SailGP yarışları da aynı formatta yapılıyor. Seyircilere neredeyse bir stadyumdan izler gibi uygun parkurlar sunuluyor.

Yarış köylerinde ise takım merkezlerini ziyaret ediyor ve hoş zaman geçiriyorsunuz. Farklı yaş gruplarına da hitap eden yelken yarışlarını, özellikle kadınlar da takip etmekten büyük keyif alıyor.

Takım merkezlerinden bahsedecek olursak, tekneler ve tüm ekipmanlar bu merkezlerde bulunuyor. Emirates Team New Zealand (ETNZ) konum konusunda ilk tercihi yapmış ve takım merkezi yarış köyüne çok yakın konumlandırılmıştı.

TEKNELERİ SUYA
İNDİRME SEREMONİSİ

America’s Cup tutkunları için teknelerin denize indirilmesini izlemek, dünyanın en hızlı yarış teknelerini yakından görmek, detayları ve büyüklüğe şahit olmak çok önemli bir olay.

Sadece yarışlar sırasında ailelerin ve çok yakın kişilerin girebildiği özel alan dışında, ETNZ taraftarları için Kiwi Corner düşünülmüştü. Ben de ETNZ merkezinden Taihoro adlı teknelerinin suya atılma ve çekilme seremonilerini özel alanda izleme şansına eriştim.

Ineos Britannia, seyirci yoğunluğunun olduğu, merkezi bir alan seçerken, Alinghi Redbull takımı kendi deneyim merkezini yaratmıştı.

PARKUR ve YARIŞ BİLGİSİ

America’s Cup’ta parkura çıkan iki tekne, birbirine karşı maç yarışı formatında karşılaşıyor. İki dakikalık start süresinin ardından takımlar üç tur, orsa pupa kapı şamandıralarını döndükten sonra finiş hattından geçiyorlar.

Parkurun uzunluğu rüzgar gücüne göre değişim gösteriyor. Starta iki dakika on saniye kala iskele tekne start alanına girebilirken, sancak başlama hakkına sahip olan tekne iki dakika kala start alanına girebilme iznine sahip oluyor.

Takımların start öncesi ilk hedefi rakibine penaltı yaptırmak ve ceza aldırıp yarışa üstün başlamak.

Klasik maç yarışlarında teknelerin birbirine teması çok hasar yaratmazken, yüksek hızlı AC 75’lerin çatışması kötü sonuçlara yol açabiliyor. Herhangi bir kural ihlali ve tekne yakınlaşmasında hakemler “penaltı kararı” için bilgisayarlarındaki özel programlardan yararlanıyor.

Takımların, koç botları ve kara iletişimi starta üç dakika kala kesiliyor. Teknelerin yarış içerisindeki tüm verileri iki saniye gecikmeli olarak kara merkezine iletiliyor.

HER YARIŞTA DİREK YENİDEN DİKİLİYOR 

Takımlar yarış günü sabahı 05.00’da teknelerini hazırlamaya başlıyor. Elektronik ve mekanik kontroller yapıldıktan sonra bir önceki kullanımdan sonra sökülmüş olan direk tekrar dikiliyor. Hazırlık süreçleri o kadar zaman alıyor ki, teknelerin direklerini dikmek 45 dakika, ikiz ana yelkenlerin denizde basılması 45 dakika kadar sürüyor.

Teknenin vinçle kaldırılarak denize indirilmesi ve parkura gitme süreçleri taraftarlardan büyük ilgi görüyor. Karadan ayrılma seremonilerinde, Yeni Zelanda takımı Yerli Maoriler tarafından Haka Dansı (savaş dansı) yapılarak uğurlanıyor.

Mauriler, çıkardıkları egzotik seslerle izleyenlere büyülü bir atmosfer yaratıyorlar. İsviçreli Alinghi Redbull Racing takımının taraftarları, dev çanlarla takımlarını uğurlarken, American Magic takımı da ponpon kızlar ve tezahüratlarla pontondan ayrılıyorlar.

HAZIRLIK YARIŞLARI

2021 yılında Yeni Zelanda’nın Auckland kentinde gerçekleşen AC’den hemen sonra ETNZ ile İngiliz Ineos Britannia takımları bir sonraki yarış yeri ve formatını kararlaştırdılar.

Aslında kupayı kazanan takım ETNZ tekrar Auckland’ı isteyebilirdi, fakat oluşan saat farkları, takım lojistiğinin uzun sürmesi ve kupanın sponsorları açısından Barcelona kararı alındı.

Yarış parkurunun farklı bir yerde olması, rüzgar ve dalga verilerinin de farklı olması anlamına geliyor. Yer seçimi, daha ilk baştan tekne tasarımlarına etki eden en önemli faktör.

Kararlaştırılan takvime göre takımlar 13-17 Eylül 2023’te Vilanova’da ve 29 Kasım-2 Aralık tarihlerinde Cidde’de one design (eş) AC40 tekneleri ile birbirlerine karşı yarıştılar.

İlk iki hazırlık yarışı sonucunda ETNZ, American Magic ve İtalyan Luna Rossa ön plana çıkan takımlar oldu. İtalyan takımı üç kez Dünya Optimist şampiyonu Marco Gradoni liderliğinde, kendinden söz ettirirken, İngiliz takımı Ineos ise 6. ve 5.’lik derecesiyle bekleneni veremedi.

BARCELONA’DA AC 75’LERE GEÇİLDİ

Üçüncü ve son hazırlık yarışı ise 22-24 Ağustos 2024 tarihlerinde Barcelona‘da gerçekleşti. Takımlar asıl tekneleri olan AC 75’ler ile ilk defa yarıştılar, rakiplerinin hızlarını ve taktiksel stratejilerini test etme fırsatı buldular.

Burada, teknelerin özellikle bir önceki America’s Cup’a göre hızlarının ve VMG’lerinin yükseldiğine tanık olduk. Manevralar ise mükemmele yakındı. Özellikle American Magic hafif hava ödevine iyi çalışmıştı ve tekneleri 6.5 knot’ta foil edebilmekteydi. Fransız Orient Express de ETNZ’nin eş teknesi olarak orsa süratlerinde iddialıydı.

Yarışlar sonucunda ETNZ birinciliği elde etti. İtalyanlar, kupanın en iddialı takımı olarak ikinci sırada yer alırken, American Magic üçüncü, Ineos Britannia dördüncü sırada yer aldı.

TATSIZ ANLAR

Takımların en büyük kabusu, yıllar süren hazırlıklar ve harcanan devasa bütçeler karşılığında bir şeylerin ters gitmesi ile yarışa veda etmektir. Bunlardan en önemlilerini ETNZ ve Alinghi Redbull Racing yaşadı.

ETNZ teknesinin yaklaşık yedi metre düşerek kanadından ve gövdesinden hasar alması, Alinghi takımının iki kez direk kırması stresli anlar yaşattı. Yine, yılın başında Ineos takımının AC40’ında da yangın çıkmış, tekne 5 saatte karaya alınmıştı.

American Magic takımında ise en önemli dümencilerinden biri olan Paul Goodison kokpitte düşerek kaburgasını kırdı ve yarışlara katılamadı. Italyan Luna Rossa, LV CUP (Louis Vuitton) finallerinde güverte hasarı yaşadı ve ana yelken çıtalarının kırılmasıyla yarışı kaybetti.

LOUİS VUITTON CUP

Meydan okuyan Challenger’ın belirlendiği LV CUP’da tekne hızlarının birbirine yakın olması, start öncesinde yaşanan stratejik mücadele izleyenleri yarışlar boyunca ekranlara kilitledi. Manevralarda üstünlük, doğru yelken seçimi, doğru taktik ile yaşanan rekabet görmeye değerdi.

İkili eleme yarışlarının sonucunda ilk elenen takım Fransız Orient Express oldu. Louis Vuitton Cup’a kadar kendini göstermeyen İngiliz Ineos Britannia birincilik, İtalyan Luna Rossa ikincilik elde etti.

Burada finale çıkmak için rakibini seçme hakkına sahip olan İngiliz takımı, tercihini İsviçreli Alinghi Redbull Racing’den yana kullandı. Bu seçimi ile iki güçlü rakibi American Magic ile Luna Rossa’yı baş başa bıraktı.

EN HEYECANLI KARŞILAŞMALAR

37. Amerika Kupası’nın en heyecanlı karşılaşmaları Louis Vuitton Kupası’nda yaşandı.

Yarışlar sırasında Ineos Britannia takımı 55 knot hıza ulaşarak hız rekorunu kırdı. Eğer yarışları güncel olarak takip edemediyseniz, Louis Vuitton Cup finallerinde İtalyan Luna Rossa ve İngiliz Ineos Britannia arasındaki mücadeleyi youtube’dan izlemenizi tavsiye ederim.

Yapılan yarışlar sonunda final serisinde İngiliz takımı Ineos Britannia yedi yarışla birinciliği kazandı. Aldığı mağlubiyet üzerine hayatı Amerika Kupası olan James Spithill, artık koltuğu gençlere devretmek istediğini açıkladı.

37. AMERİKA KUPASI

Açılış töreni 10 Ekim gecesi Barcelona plajlarında yaklaşık 60 bin kişi tarafından izlendi. Yüzlerce dansçı, ışıklandırılmış yelkenliler, dev led ekranlar ve bin drondan oluşan açılış seremonisi izleyenleri fazlasıyla etkiledi. Adeta bir Olimpiyat açılışını anımsatan tören müzikleri ile de hafızalara kazındı.

12 Ekim’de sabah erken saatlerden itibaren, Barcelona sokakları ETNZ ve Ineos Britannia taraftarlarıyla doluydu. Teknelerin denize inmesini takip eden kalabalıklar görmeye değerdi. Seremoniler sonrasında ETNZ ve Ineos taraftarları ile konukların süper yatlar ve lüks yelkenlilerle denize açılmaları uzun süre devam etti.

KUPA’YI BİR KEZ
DAHA ETNZ KAZANDI

İlk yarış günü rakibine karşı 2-0’lık ezici bir üstünlük kuran ETNZ, sonraki iki günde yapılan iki karşılaşma sonunda durumu 4-0 yaptı.

Bu noktada İngiliz taraftarların motivasyonlarını kaybetmeye başladığını gördük.

16 Ekim’de yapılan iki yarışı Ineos Britannia kazansa da 18 Ekim’de yapılan iki yarıştan sonra, 19 Ekim’de 7 yarışı da kazanan ETNZ, bir kez daha Amerika Kupası’nı evine götürmeyi başardı.

Böylelikle AC tarihinde ilk kez üç kupayı kazanan ETNZ oldu.

İSİMLER TAKIMIN ÖNÜNE GEÇMEDİ

ETNZ’nin başarısı, yatay hiyerarşiye, isimlerin takımın önüne geçmemesine ve bir aile gibi olmalarına bağlanabilir.

Kaptan Peter Burling’in 420 Dünya Şampiyonluğu ile başlayan kariyerinde, Moth Dünya Şampiyonluğu ve 49er Olimpiyat Şampiyonluğu bulunuyor. Takım arkadaşı Blair Tuke ile 49er’de Olimpiyat Şampiyonluğu dahil uzun yıllar önemli başarılara imza attılar.

Takımda Sir Peter Blake efsanesinin ruhu halen devam ediyor ve teknik kadrolarda çok tecrübeli isimler yer alıyor. Ayrıca başarıda, Austraila ve Yeni Zelanda’nın foil ve skiff teknelerde öncü ülkeler olmasının da büyük payı var. Teknelerindeki kompleks sistemler hala çözülememiş olsa da bir sonraki America’s Cup’ta rakiplerin ETNZ’yi zorlayacakları tahmin ediliyor.

38. AMERICA’S CUP YOLUNDA SÜRPRİZ

Kupa finalinden hemen sonra Ingiliz Ineos Britannia tarafından yapılan “meydan okuma” ETNZ tarafından kabul edildi.

Tarih tekerrürden mi ibaret bilinmez… Zira Ben Ainslie, geçmişte ilk Olimpiyat altın madalyası için de uzun yıllar rakibi Robert Scheidt’e karşı yarışmış ve sonunda kazanmıştı.

“Sir” unvanlı Ainslie’nin kurduğu takımda CEO olması ve kadrolarında gençleri tercih etmesi yönetim ve sorumluluk anlamında zorlanmış olabileceğini düşündürdü.

Ainslie, bir sonraki kupada denizde değil yönetimde olabileceğini, Ineos‘un kurucusu, aynı zamanda Manchester United‘ın da sahibi Sir Jim Ratcliff, bir sonraki kupada takımın yanında olacağını açıkladı.

Ancak bu açıklamadan kısa süre sonra “sürpriz ayrılık” haberi geldi. Ben Ainslie ile Ineos’un yollarını ayırdığı, Ainslie’nin 38. America’s Cup’ta Athena Racing’de yer alacağı duyuruldu.

Böylece Challenger seçmelerinde iki İngiliz takımı olabilir. Daha önce de seçme yarışlarında aynı ülkeden birden fazla takım katıldığını görmüştük.

Kulislerde, Ineos‘la anlaşması beklenen isimler arasında, America Kupası‘nda teknede olmayan ve yarışlar sırasında aniden Canada SailGP skipperlığını açıklayan Giles Scott var. Ayrıca American Magic takımından Paul Goodison da konuşulan isimler arasında.

CYCLORLAR SAHNEDEN ÇEKİLİYOR MU?

Şimdi taraflar yarışların 3 yıl sonra nerede yapılacağının kararını veriyorlar. Öngörilerde Yeni Zellanda, İspanya veya Arap ülkeleri öne çıkıyor.

AC 75’ler 38. America’s Cup’ta yeni tasarımlarıyla tekrar sahne alacak. Kadrolarda ise bazı değişiklikler bekleniyor.

Cyclorların (bisikletçiler) kaldırılacağı, yerlerini yelken trimlerinde aktif olacak kadın ve genç yelkencilerin alacağı konuşuluyor.

Start süresinin 3 dakikaya çıkarılması da söz konusu. Yeni tekne tasarımları ise kararlaştırılacak yere göre şekil alacak. Ayrıca SailGP’de “T” foile geçilmesiyle birlikte hız rekoru da el değiştireceğe benziyor.

(Devam edecek)

2. Bölüm: Amerika Kupası’na bisikletçi yelkenciler geri geldi >>
1. Bölüm: Yasemin Akyıl’dan Amerika’s Cup izlenimleri >>