Gölge filoyu Avrupa güçlendiriyor

Avrupa’da bazı armatörler, yaptırım uygulanan Rusya’nın ‘gölge filosuna’ eski tankerler satmaya devam ediyor. 2022 Aralık ayından itibaren petrol fiyatlarına uygulanan 60 dolar tavanı ve çeşitli yaptırımlar altında kalan Rusya, Avrupa’dan aldığı eski tankerlerle oluşturduğu filoyla petrol satışını sürdürmeye devam ediyor.

Bağımsız gazetecilik platformu ‘Follow the Money’ tarafından yapılan bir araştırmada, Batılı gemi sahiplerinin eski petrol tankerlerini Rusya’ya satarak 6 milyar avrodan fazla gelir elde ettiği belirtildi. Bu gemiler, özellikle Rus petrolünü taşımak ve yaptırımlardan kaçınmak amacıyla kullanılıyor.

Başta Yunanistan, İngiltere ve Almanya olmak üzere, Avrupa ülkelerinden en az 230 geminin ‘gölge filoya’ satıldığı ve Rusya’nın petrol ticaretine yönelik yaptırımlardan kaçınmasına olanak sağlandığı ifade ediliyor. 600’den fazla tankerden oluşan gölge filo, tahminlere göre Rusya’nın petrol ihracatının yaklaşık yüzde 70’ini taşıyor.

Atlantik Konseyi Kıdemli Uzmanı Elisabeth Braw, söz konusu gemilerin çoğunlukla “levha şirketler” tarafından işletildiğini ve gemi sahiplerinin sıkça değiştiğini belirterek, bu gemilerin resmi bir filo olmadığı ve resmi denizcilik sisteminin dışında seyreden gemiler olduğu için takip edilmesinin zor olduğunu vurguladı.

Braw, ‘Gemiler sık sık bayrak değiştiriyor ve çoğunlukla denizcilik konusunda uzman olmayan ülkelerin bayrağını taşıyor. Bu nedenle bayrak kaydını kullanarak onları takip etmek zor. Bunlar esasen resmi bir nakliye şirketine ömür boyu hizmet etmiş gemiler. Daha sonra nakliye şirketi bunları belirsiz bir alıcıya satıyor, o da bunları gölge gemilerin yaptığı türden faaliyetler için kullanıyor. Gölge gemilerin bir diğer özelliği de, p&i sigortası olarak adlandırılan kaza sigortasından yoksun olmaları.’ diye konuştu.

Braw, söz konusu gemilerin sigortalı olduğuna dair bir ‘kağıt parçasına’ sahip olduklarını ancak bunun hiçbir değerinin olmadığını ifade etti.

Normal bir gemi kaza yaptığında sigorta şirketi, bayrak devleti ya da mal sahibinin devreye girdiğini belirten Braw, şunları kaydetti:

‘Bir gölge gemi kaza yaptığında veya bir kazaya neden olduğunda, bunların hiçbiri geçerli değil. Şimdiye kadar gördüğümüz şey, sularında kaza meydana gelen kıyı devletlerinin yükü üstlenmek zorunda kalmaları oldu. Bu büyük bir sorun, çünkü bu onların hatası değil. Bu konuda hiçbir sorumlulukları yok. Örneğin bir gölge gemi patladığında, alev aldığında ya da batmaya başladığında birilerinin müdahale etmesi gerekiyor. Bu da kıyı devletlerinin yangını söndürmek, mürettebatı kurtarmak ve petrolün sızmadığından emin olmak için müdahale etmesi gerektiği anlamına geliyor ve bu çok büyük bir sorun. Bunu daha önce birkaç kez gördük ve sorun büyümeye devam edecek, çünkü bu gemiler gençleşmiyor ve bir olay veya kaza olduğunda müdahale etmek ve hasarı sınırlamaya çalışmak zorunda olan ülkelerin sularından geçmeye devam ediyorlar.’

Rusya-Ukrayna Savaşı sonrasında Moskova petrolüne uygulanan fiyat sınırlamasını anımsatan Braw, ‘Rusya petrol ihraç etmeye devam etmek istedi. Bu da aslında bunu gizlice ya da resmi sistemin dışında yapmak zorunda oldukları anlamına geliyordu. Bu yüzden gölge filo bu kadar hızlı büyüdü.’ ifadesini kullandı.

‘Batılı ülkelerdeki gemi sahipleri eski tankerlerini bu kişilere satarak etik dışı davranıyor’

Braw, ‘Follow the Money’ tarafından hazırlanan ve Avrupalı şirketlerin eski tankerlerini Rusya’ya sattığına ve bundan 6 milyar avro kazandığına dair iddialara ilişkin şu değerlendirmede bulundu:

‘Hiç şaşırmadım. Tankerler pahalı ve gölge gemilerin sahipleri bu gemiler için çok para ödemeye hazır. Çünkü Rus petrolünü tavan fiyatın üzerinde taşıyarak çok para kazanabileceklerini bilirler. Eski tankerleri Rusya dışındaki alıcılara satmak yasa dışı değil, Rusya’nın yaptırım altında olduğu açık. Ancak satmak istediğiniz eski bir tankeriniz varsa, onu birine satabilirsiniz. Normalde neredeyse hiç kimse emeklilik yaşına gelmiş bir tankeri almak istemez. Kimsenin denize zar zor inebilen eski bir tankere ihtiyacı yoktur. Ancak gölge gemilere sahip olan bu şirketler ya da bireyler, mümkün olduğunca ucuz olan eski gemileri istiyor. Yani geminizin eski olup olmaması ya da bazı kusurları bulunup bulunmaması umurlarında değil. Yine de satın alıyorlar, çünkü Rus petrolünü tavan fiyatın üzerinde taşıyarak iyi para kazanıyorlar. Dolayısıyla Batılı ülkelerdeki gemi sahipleri eski tankerlerini bu kişilere satarak etik dışı davranıyor. Sonuç olarak bu gölge filonun devam etmesini sağlıyorlar.’

Tanker satışı yapanların Batı’nın Rusya’ya uyguladığı yaptırımları tamamen baltaladığına dikkati çeken Braw, şöyle devam etti:

‘Batı’nın yaptırımları nedeniyle Rusya’nın kullanabileceği gemisi olmasaydı, o zaman petrol ihraç edemezdi. Ancak gemilerini daha sonra bu petrolü taşımak için kullanacak belirsiz kişilere satmaya istekli armatörler olduğu için, bu armatörler gölge filoyu ve sonuç olarak Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşını mümkün kılıyor. Bunları satan bence vicdansız ya da ahlaksız armatörler ve Avrupa hükümetlerinin bu konuda yapabileceği hiçbir şey yok. Çünkü piyasa ekonomisinde, yaptırımları ihlal etmediğiniz sürece şirketler istedikleri gibi ticaret yapabilir. Eğer Avrupa’da bir yerde armatörseniz ve diyelim ki Hindistan’daki ‘karanlık bir kişi’ eski tankerinizi satın almak istediğini söylerse, siz de şöyle diyebilirsiniz: ‘Sanırım bunu gölge filoda kullanacaksınız ve bunun doğru olacağını düşünmüyorum. Savaşın sona ermesine yardımcı olmak istiyorum ve Rusya’nın yaptırımları delmesine yardımcı olmanın doğru olacağını düşünmüyorum.’ Ya bunu yaparsınız ya da birçok gemi sahibinin yaptığını yaparsınız, yani ‘Evet, parayı istiyorum. Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşı umurumda değil.’ dersiniz.’

Braw, etik düşünen çok sayıda gemi sahibinin de olduğunun altını çizerek, öte yandan gölge filonun çalışmaya devam etmesini sağlayacak kadar geminin satıldığını sözlerine ekledi.

Gölge filoya yeni yaptırımlar

Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkeler, 19 Şubat’ta Rusya’dan alüminyum ithalatını yasaklayan ve Rus gölge filosunu hedef alan yeni yaptırımlarda anlaştı.

Bütün detayları paylaşılmayan yeni yaptırımlar kapsamında Rus alüminyum ürünlerinin AB’ye ithalatına aşamalı bir yasak getirilecek ve ham petrol satışlarını hedef alan önlemler daha da katılaştırılacak.

Rusya’nın kısıtlamaları aşarak ham petrol ihraç etmek için kullandığı 73 gölge filo tankeri, bazı Rus bankaları ile çok sayıda birey ve şirket yaptırım listesine eklenecek.

Rus yetkililer, dünyanın Batılı ülkelerden ibaret olmadığını vurgulayarak, gölge filo olarak tanımlanan gemilerin de diğer tankerlerden farkı bulunmadığını vurguluyor.

The post Gölge filoyu Avrupa güçlendiriyor appeared first on Haber Denizde.