VesselsValue, 2025’in dördüncü çeyreğine ilişkin nakliye piyasası görünümünü yayınladı ve “gölge filo” faaliyetlerinden kaynaklanan yapısal bozulmaların, yaptırım dinamiklerinin ve piyasa karmaşıklığının tanker, dökme yük, konteyner ve gaz sektörlerindeki navlun oranlarını ve gelecekteki gemi kazançlarını nasıl şekillendirdiğini vurguladı.

VesselsValue’ye göre, küresel nakliye piyasaları önemli yapısal aksaklıklardan etkilenmeye devam ediyor. AB’nin Rus petrol ithalatına uyguladığı yasak ve Süveyş Kanalı’ndaki devam eden yönlendirmeler, sefer mesafelerini uzatıyor ve gemi arzını daraltıyor. Bu gelişmeler, mevcut navlun oranlarına güçlü bir destek sağlıyor.

Ancak pazar, yaptırım uygulanan ham petrol ve Rusya, İran ve Venezuela ürünlerini taşıyan büyük bir gölge filo nedeniyle ek bir karmaşıklıkla karşı karşıya. Bu kargolar öncelikle Çin ve Hindistan’a gönderiliyor ve bu da geleneksel tonaj talebini azaltıyor.

Bu gri filo operasyonlarına yönelik yaptırımların sıkılaştırılmasının başarılı olması, yaptırım uygulanmayan gemi kazançları ve gelecekteki oran beklentileri için potansiyel bir artış katalizörü anlamına geliyor.

Tankerler

Tanker sektöründe jeopolitik aksaklıklar ton-mil talebini artırıyor. AB’nin Rus ham petrolüne uyguladığı yaptırımlar ve Kızıldeniz’deki yönlendirmeler, sefer mesafelerini önemli ölçüde uzatırken, Avrupa’nın kısa mesafeli Rus tedariklerinden daha uzun mesafeli Orta Doğu, ABD ve Latin Amerika ham petrolüne yönelmesi tanker ton-mil talebini destekliyor.

Motor verimliliğindeki iyileştirmeler, elektrifikasyon trendleri, yakıt değiştirme girişimleri ve uzaktan çalışma gibi yapısal değişiklikler nedeniyle ulaşım yakıt talebi giderek artan bir baskıyla karşı karşıya ve bu durum ileride daha yavaş bir talep artışının sinyalini veriyor.

Bu arada, filo genişlemesi piyasa dengesini tehdit ediyor. Artan yeni inşa teslimatları ve sınırlı hurda faaliyetleri, 2025’ten sonra kullanım oranlarında aşağı yönlü baskı yaratacak ve mevcut %16’lık sipariş portföyünün ılımlı filo büyümesini temsil etmesine rağmen olumlu ton-mil gelişmelerini muhtemelen dengeleyecektir.

Ayrıca, yeni inşa faaliyetleri keskin bir düşüş göstermektedir. Yıl başından bu yana tanker sözleşme hacimleri, 2024 seviyelerinin %55 altında kalmaktadır; ürün tankeri siparişleri %70, ham petrol tankeri siparişleri ise %42 düşmüştür. Ancak konteyner gemisi talebinin devam etmesi, tersane kullanımını yüksek ve yeni inşa fiyatlarını tarihsel ortalamaların üzerinde tutmaktadır.

Dökme yük gemileri

Yıllardır düşük filo büyümesi ve istikrarlı talebin bir araya gelmesiyle dökme yük pazarı şu anda sağlıklı bir dengede seyrediyor ve bu durum küresel ekonomik belirsizlik ve zayıf talep artışına rağmen yıl boyunca sağlam navlun oranlarıyla sonuçlanıyor.

Ayrıca, karbonsuzlaştırma çalışmaları boksit gibi küçük dökme emtialara olan güçlü talebi artırarak Çin-Gine ticaretini destekliyor, ancak aynı zamanda Çin ve Hindistan gibi büyük tüketicilerin yenilenebilir kapasitelerini ve yerel üretimin kendi kendine yeterliliğini artırmasıyla deniz yoluyla taşınan buhar kömürü ticaretini azaltıyor.

Konteynerler

Konteyner TEU-mil talep büyümesinin 2025 yılında sadece %2,4’e ulaşması, ardından 2026-2028 yılları arasında ortalama %3’e ulaşması bekleniyor. ABD ithalat tarifeleri büyümeyi yavaşlatırken, Kızıldeniz yönlendirmelerinden kaynaklanan sınırlı yukarı yönlü potansiyel, ekstra yelken mesafelerinin mevcut piyasa dinamiklerine zaten dahil edilmesiyle sınırlı.

Yaklaşık 4,3 milyon TEU teslimata rağmen, navlun fiyatları 2024 boyunca ve 2025 başlarında sabit kaldı. Bu durum, taşıyıcıların arz büyümesini sınırlamak için ortalama hızları %2,3 oranında düşürmesiyle desteklendi.

Bu arada, net filo büyümesi 2023’te ortalama %5,5 ve 2024’te %9,7 olarak gerçekleşti. Yüksek sipariş aktivitesinin etkisiyle 2025-2028 yılları arasında ortalama %8,7 büyüme öngörülmekteyken, Konteyner TEU-mil talep büyümesi daha mütevazı kalarak arz-talep dengesizliği yaratmaktadır.

Gaz

ABD LPG üretimi 2024 yılında yaklaşık %4,5, ihracat büyümesi ise %10,9 olarak gerçekleşti. Orta Doğu ihracatı ise petrol üretimindeki kesintilere rağmen %6,5 arttı. Çeşitli terminal genişlemeleri ve LNG projelerinin 2028 yılına kadar ihracat kapasitesini daha da artırması bekleniyor.

VLGC/VLAC net filo büyümesi 2024 yılında %10,9’a ulaşırken, yıllık ortalama büyümenin %7,4 olması bekleniyor. Orta büyüklükteki gemi büyümesi ise 2024 yılında ortalama %10,1 olurken, 2025’teki daralmanın zayıf olmasına rağmen yüksek tarihsel sipariş aktivitesinin etkisiyle 2028 yılına kadar yıllık %11,4 bekleniyor.