ÇEKİRDEK DONANMADAN MİLGEM’E- 2

Cumhuriyet Donanmasının gerek kuvvet yapısı ve gerekse doktrininin NATO çıkarlarından milli çıkarlara en keskin dönüşü, Kıbrıs’ta Türklere yönelik katliamların başlaması ile tetiklendi. Söz konusu tetikleme ortaya çıkardığı doğrudan ve dolaylı sonuçları ile 20.yüzyıl sonunda adı koyulan Milli Gemi Projesinin yol haritasına da büyük katkı sağladı. 1950 yılında Dışişleri Bakanımız tarafından “Türkiye’nin Kıbrıs sorunu yoktur” diyebilecek kadar jeopolitik körlük içindeydik. Bu sözlerden beş yıl sonra 1955’te adada Türklere karşı EOKA’nın saldırıları başladı. 20 Aralık 1963 gecesinde 128 Türk uykularında öldürüldü. Türkiye’nin yaşanan etnik temizliğe rağmen adaya müdahalesine izin verilmiyordu. Kıbrıs Cumhuriyetini kuran 1959 Zürih Konferansı ve 1960 Londra Anlaşması Türkiye’ye garantörlük hakkı verdiği halde kuvvet yapımızı bu yönde geliştirmemiştik. 17 Nisan 1964 tarihli Ulus gazetesine verdiği mülakatta Başbakan İnönü şöyle diyordu: ‘’İttifakın içinde mesuliyeti olan Amerika’nın önderliğine güveniyordum. Şimdi onun cezasını çekiyorum.’’ Bu mülakattan 2 gün önce de Amerikan Time Dergisine verdiği mülakatta da ‘’yeni bir dünya kurulur Türkiye orada yerini alır ‘’diyordu.

JOHNSON MEKTUBU

2 Haziran 1964 tarihinde adaya müdahale edeceğini açıklayan İnönü Hükümetine Amerikan ültimatomu 5 Haziran 1964 günü geldi. Mektupta Johnson açıkça  ‘’Benim verdiğim silahları kullanamazsın….Eğer Sovyetler sana saldırırsa NATO yardımına gelmez…’’ diyordu. Türkiye, ABD ile 12 Temmuz 1947’de Truman Doktrininin askeri yardım anlaşmasını imzalamıştı. İkinci maddesi şöyleydi: ‘’Türkiye, yapılacak yardımı tahsil etmiş bulunduğu amaç doğrultusunda kullanabilecektir.’’ Johnson mektubundan kamu oyununun haberi ancak 1966 yılında olacaktı. Türkiye istese de Haziran 1964’te Rumlar ve Yunan tarafından güçlü şekilde savunulan adaya müdahale edecek askeri kapasiteye sahip değildi. Amfibi gücü yoktu. Çıkarma gemileri yoktu. Uçar Birlik harekatı için yeterli helikopteri yoktu. Şileplerle yapılacak bir güç intikali çok ağır kayıplarla karşılaşabilir ve bu yenilgi yaratacağı psikolojik etki ile gelecekte yapılacak yeni girişimleri caydırabilirdi. Böylesine denizaşırı amfibi bir gücü geliştirmek ancak Johnson mektubundan sonra gündeme alındı. Denizaşırı Güç İntikal Yeteneğimiz mektuptan 10 yıl sonra hazır hale getirildi. Bu da milletin feraseti sayesinde başarıldı.

DONANMA VAKFININ KURULUŞU VE TCG BERK VE PEYK DENEMESİ

Tarihimizde 1909 – 1919 arasında yaşanan birinci Donanma Cemiyeti girişimi sonrası ikinci girişim Kıbrıs krizi sayesinde ortaya çıktı. Kıbrıs’a müdahale edememenin acısını yaşayan kamuoyunun duygularına Cumhuriyet Gazetesinin 2 Mayıs 1965 manşeti cevap verdi. ‘’Başkasının Vermediğini Millet Yapar’’. Böylece millet nezdinde donanmaya destek için büyük bir bağış kampanyası başladı. Bağışlar yeni çıkarma gemilerinin yapılabilmesi için çığ gibi büyüyordu. Halkın bu muhteşem ilgi ve desteği karşısında, başta dönemin Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Necdet Uran olmak üzere 178 kurucu asil üye Kasımpaşa’da Divanhane‘de (bugün Kuzey Deniz Saha Komutanlığı olması gereken ancak ne olduğu henüz belli olmayan bina) 11 Mayıs 1965 günü bir araya gelerek “Türk Donanma Cemiyetini” kurdular. Cemiyet “Millet Yapar” kampanyasını devraldı.  “Kendi gemini kendin yap” programı çerçevesinde Cemiyet, kuruluşundan sonra beş yıl içinde, Gölcük, Taşkızak, Haliç ve Camialtı Tersanelerinde 10 avcı bot, 12 LCU (Bölük Çıkarma gemisi), 20 LCM (Mekanize çıkarma gemisi) inşasına destek sağladı.

Bu vakıf sayesinde 10 yıl sonra 20 Temmuz 1974 sabahı Kıbrıs’a yapılacak amfibi harekatın 32 parça çıkarma gemisi donanmaya teslim edildi. Bu çıkarma gemilerinin ana makineleri için Amerikan yardımı ile gelen ve hurdaya çıkan tankların dizel motorları kullanılmıştı. Bu makinelerin deniz suyu ile soğutulmasına olanak tanıyan teknik müdahaleyi askeri tersanelerimiz yapmıştı. Oramiral Necdet Uran, 1965 yılından itibaren genişleyen Donanma Cemiyeti (1972 sonrası Vakıf) sayesinde hedefini büyüttü. Gölcük’te ilk kez Amerikan Claude Jones sınıfı refakat muhribi örnek alınarak Berk refakat muhribi 1967 yılında kızağa konuldu. Gemi 1972 yılında donanmaya katıldı. Gölcük’te bundan evvel 1963-1966 yılları arasında TCG Koçhisar Karakol Gemisi Amerikan dizaynı ile inşa edilmişti. Bu gemi Türkiye’de inşa edilen ilk muharip unsur idi.

AMERİKAN MUHRİPLERİNİN GELİŞİ

ABD, Türklerin Berk hamlesine ilk kez 1967 yılında 3 adet Fletcher (İ) sınıfı muhribin (İstanbul, İzmir ve İzmit) ödünç (loan) statüde transferi ile karşılık vermişti. 3 gemi 18 yıl aradan sonra ABD’den alınan ilk muhriplerdi.  Ancak yine de Kıbrıs ve Yunan tehdidi paralelinde erişilen muhrip sayısı yetersizdi. 1968 ‘de TCG Peyk kızağa kondu. Bu kez ABD, 1970 yılında iki Fletcher sınıfı (İ sınıfı) muhribi (TCG İskenderun, TCG İçel) çok düşük bir fiyat ile satarak karşılık verdi. Bunun temel nedeni hem Peyk’in başlaması hem de 1967 Arap-İsrail Savaşından iki yıl sonra Akdeniz’de teşkil edilen NATO Akdeniz Deniz Çağrı Kuvveti (NAVOCFORMED)’e Türk Deniz Kuvvetlerinin de katılmasının Washington tarafından destekleniyor olmasıydı. Bu kuvvete Türkiye’nin ancak muhripler ile destek vermesi mümkündü.  O dönem elinde sadece 4 Paşa (Marne) sınıfı İngiliz yapımı muhrip ile 18 yıl önce ABD’den alınan 4 G (Gleaves) sınıfı ve 3 İ sınıfı (Fletcher) olmak üzere 11 muhrip vardı. ABD kısa sürede çok düşük fiyatla iki İ sınıfı muhribin satışını onayladı.

1974 yazında Kıbrıs Barış Harekâtına Harp Filosu Komutanı sancak gemisi olarak katılan TCG Berk’in kardeşi TCG Peyk donanmaya harekattan bir yıl sonra (1975) teslim edildi. Onun inşaatı 1968’de başlamış ve 7 yılda tamamlanmıştı. Daha sonra Berk projesine devam edilmedi. 1967 ve 1970’te kısa aralıklarla ABD’den temin edilen 25 yaşındaki 2+3 (5) adet İ (Fletcher) sınıfı muhribin donanma envanterine girmesi karar vericilerde o yılların ekonomik koşulları ve sanayi alt yapısının yetersizliği ve Ege ve Akdeniz’de gelişen Yunan tehdidi nedeni ile kısa dönem çözümü olarak değerlendirilip Berk projesinden uzaklaşmayı tetiklemiş olabilir. 1978 yılında Gölcük tersanesinin genç mühendisleri Ankara’ya Berk projesine iyileştirilmeler yapılarak devam edilmesi teklifini getirmiş olsa da komuta kademesi tadil edilmiş Berk projesini onaylamadı. Böylece söz konusu karar 2011 Eylül’üne yani ilk MİLGEM’in donanmaya katıldığı tarihe kadar geçen 41 yıllık gecikmenin de sebebi oldu. Berk projesinin terkedilmesinin temel nedenlerinden birisi de gemide kullanılan ana tahrik sisteminin harekât ihtiyaçlarına tam olarak cevap verememesiydi. O dönemin karar vericileri ‘’nasıl olsa ABD veriyor’’ rahatlığı içinde düşünerek Yunanistan ile harbe hazır olmayı bütçeden ciddi finans aktarımı gerektiren yeni gemi inşa programına tercih etmiş olabilirler. Ancak Amerikan sistemine bağımlılık ve tek taraflı güven de bu kararlarda etkili olabiliyordu.

Bu konuda en çarpıcı örneklerden birisini merhum Oramiral Özden Örnek, ‘’MİLGEM’in Öyküsü’’ isimli kitabında (Kırmızıkedi Yayınevi- 2016) şöyle anlatıyor: ’’Yetmişli yılların başında Genelkurmay Başkanlığında ABD ve NATO’da savunma planlamasında etkinlikle uygulanan Planlama, Programlama ve Bütçeleme Sisteminin (PPBS) ülkemize de uygulanması konusunda sisteminin faydalarını anlatan bir brifing sunuyordum. Dinleyiciler arasından yüksek rütbeli bir general sunum sonunda bana  şunu söylemişti ‘’oğlum niye para harcamak için bu kadar sıkıntı çekiyoruz, biz ABD’ye söylüyoruz onlar gönderiyorlar’’. Diğer yandan ABD’den tedarik edilen savaş gemileri yılda bir kez Türkiye’deki Savunma İşbirliği Ofisi ve ABD kurumları gelip denetler ve nasıl kullandığımızı değerlendirirlerdi. Bu durum da yeterince rahatsızlık veren bir durum idi. 1970’ler sonrası ABD, 2002 yılına kadar Türkiye’ye 12 denizaltı, 16 muhrip ve 14 fırkateyni kira/hibe/FMS satışı ile transfer etti.

60’LARDA ABD’YE BAĞIMLILIKTAN KURTULMA HAMLELERİ

7 yıl (1961-1968) Deniz Kuvvetleri Komutanlığı görevini yürüten Oramiral Necdet Uran ulusal çıkarlarımıza ve milli duruşa son derece önem veren bir liderdi. Amfibi alayı kuran, çıkarma gemilerini inşa ettiren, Donanma Cemiyet/Vakfına  öncülük eden ilk büyük savaş gemisi inşa projesi Berk projesini başlatan oydu. Diğer yandan ilki 1948’de intikal eden 11 adet Amerikan kaynaklı denizaltıları her 3 / 4 yılda ABD’ye uzun süreli bakıma (overhol) göndermeye son veren komutan da oydu. Bu durum yani gemleri bakıma ABD’ye göndermek Türk Donanması için küçük düşürücü idi. Denizaltıların 3/4 yılda bir bakımlarını yapacak lojistik ve teknik alt yapımız henüz oluşmamıştı. Bunun için öncelikle Deniz Harp Okulu mezunu deniz subayları ABD’ye NPGS, MIT ve Michigan/Ann Harbor mühendislik/gemi inşa bölümlerine eğitime gönderdi. Bu subaylar stajlarını Amerikan deniz kuvvetleri tersanelerinde yaparak dönüşlerinde Amerikan Tersane modelini Gölcük ve Taşkızak Tersanelerinde uygulayarak büyük değişim yarattılar. Gemilerin yedek parça akışını da deniz ikmal subayları kısa sürede bir sistematiğe ve bürokrasiye oturtarak 1963 sonrası donanmamız tüm muhrip ve denizaltılarımızın overholünü kendi tersanelerimizde yapacak bir konuma geldi.

Bu gelişmelere rağmen tersanelerimizin teknoloji transferine ve yetenek artışına acil ihtiyacı vardı. Örneğin Yüksek Mühendis Amiral Nadir Kınay’ın hatıratında (Hereke’den Amiralliğe Giden Yol-Nemesis Yayınları 2020) belirttiği üzere 1975’te Türkiye’de saç bükecek iki fabrika vardı.  Biri kara kuvvetlerinin Tuzla Jeep fabrikası, diğeri de Ankara şeker fabrikasıydı.

ALMANYA’YA YÖNELİŞ

İnebahtı (1571) yenilgisi ile sürekli gerileme içine giren Osmanlı donanması sanayi devrimini de ıskaladıktan sonra teknoloji devi batılı ülkelerin gemi pazarına dönüştü. Osmanlıdan donanma mirası devralamayan Cumhuriyet döneminde de çekirdek donanma, Hollanda ve İtalya’dan alınan denizaltılar, muhripler ve hücumbotlar ile kurulmuştu. Daha sonra Almanya ve İspanya’dan da gemi tedarik edilmiş, İkinci Dünya Savaşında İngilizlerden gemi ve silah alınmıştı. 1945 sonrası jeopolitik çekim alanına girdiğimiz ABD, hibe, kira ve satış yolu ile donanmanın tedarik sistemine girmişti.  Ancak yüce Atatürk’ün dediği gibi dış pazarlardan temin edilen savaş gemileri ile donanma yapılmasının zorluğu her an hissediliyordu. Daha da kötüsü ABD Türkiye’nin ihtiyaçlarına göre değil, kendi ihtiyaçlarına göre Türkiye’ye gemi tedariğine onay veriyordu. Bu kapsamda ABD’den denizaltı tedariği yapılıyordu ancak onların da elinde Türkiye’ye verilecek konvansiyonel denizaltı sayısı hızla azalıyordu. Söz konusu kaynak tükendiğinde ne yapılacaktı? Diğer yandan Türkiye’nin Kıbrıs’ta yaşananlara ek olarak 1973’ten itibaren Ege’de başlayan kıta sahanlığı krizi nedeni ile artık birinci ve öncelikli rakibi Yunanistan idi. Sovyetler Birliği tehdit sıralamasında ikinci sıradaydı. Örneğin geçmişte olduğu gibi Türkiye Karadeniz’de NATO tatbikatı yapmıyor ve yaptırmıyordu.

Ege harekât ortamı için Türkiye’nin denizaltılara ve hücumbotlara ihtiyacı vardı. Bu kapsamda Yunanistan da silahlanıyordu.  1965’te Yunan tarafı Almanya HDW/Kiel Tersanesine ilk (Glavkos) Type 209/1100 sınıfı dizel elektrik denizaltı siparişi verdi. 1970’te Fransa’da CMN Tersanesinden 4 adet La Combattante sınıfı hücumbot tedariğine yöneldiler.  İşte bu konjonktürde Türkiye, gelişen Alman gemi inşa sektörü ile iş birliği içine girdi. ABD, Almanya’ya İkinci Dünya Savaşının bitişinden 10 yıl sonra denizaltı ve suüstü gemisi inşasına; 1960 sonrası ihracatına izin vermişti. Türkiye, 1962 yılında Almanya’dan 7 adet kullanılmış Jaguar (Fırtına) sınıfı hücumbot tedarik etti. 1967 yılında ise bu kez hepsi yeni 9 adet Jaguar (Kartal) sınıfı hücumbot tedarik edildi. Bu gemileri denizcilerimiz çok sevdi. Aynı yıl yaşanan Arap İsrail savaşında Mısır’a ait Sovyet yapımı OSA sınıfı hücumbotların Styx güdümlü mermileri ile İsrail korveti INS Eliat’ı batırması tüm dünya donanmalarında satıhtan satha atılan güdümlü mermilere ve onları taşıyan platformlara yönelişi tetikledi. Deniz Kuvvetlerimiz de 1970 yılında Norveç’ten ısıya yönelen Penguin füzelerini temin ile bunları Kartal sınıfı hücumbotlara monte etti.

ALMANYA İLE VİTES BÜYÜTEN TÜRK DENİZ KUVVETLERİ

Almanya ile düşük faizli ve uzun vadeli kredi ve askeri yardım anlaşması üzerinden donanmanın geliştirilmesi için uzun soluklu bir süreç başlamıştı. Jaguar sınıfı hücumbotlardan memnun kalan Türkiye, 1971 yılında Alman Kiel/HDW tersanesine 3 adet Ay sınıfı (Type 209/1200) denizaltı ve aynı yıllarda Vegesack/Lürssen tersanesine 4 adet Type 148 Doğan sınıfı hücumbot siparişini verdi. Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Celal Eyiceoğlu emekli olacağı 1972 yılının Ağustos ayından önce Türk Deniz Kuvvetlerinin en kapsamlı gemi inşa programını böylece hayata geçirdi. Aynı zaman diliminde Türk Deniz Kuvvetleri Yunan Donanmasının aksine asıl suüstü silahı olarak Fransız Exocet füzeleri yerine Amerikan Harpoon füzelerini tercih ediyordu. TCG Doğan Türk Deniz Kuvvetlerinin ilk Harpoon füzesine sahip platformu olacaktı. Yapılan sözleşmelere göre Türkiye için ilk iki Ay sınıfı (Type 209/1200) denizaltı ve ilk Doğan sınıfı Hücumbot (Lürssen Type 148) Almanya’da; geri kalan tüm gemiler yani 1 Ay sınıfı (sonradan +4 denizaltı daha) Gölcük’te ve 3 Doğan sınıfı (sonradan +4 hücumbot daha) İstanbul Taşkızak ’ta lisans altında inşa edilecekti. Bu amaca yönelik olarak her iki tersaneden mühendisler ve işçiler Almanya’ya eğitime gönderildiler. Gölcük ve Taşkızak Tersaneleri Alman firmalarına ait dizaynların en uygun şekilde montajına yönelik alt yapı ve üst yapı değişikliklerine yöneldi. İşte bugünün MİLGEM başarısına katkı sağlayan tecrübe ve emek birikiminde Almanya’dan akan yıllar içinde temin edilen denizaltılar, hücumbotlar ve firkateynlerin önemli rolü oldu. Almanya’dan denizaltı tedariği hücumbotlardan erken başladı. İlk Ay sınıfı denizaltı olan TCG Atılay’ın omurgası 1972’de HDW/Kiel/Almanya’da kızağa kondu. Gemi 1976’da donanmaya teslim edildi. İlk Lürssen Type 148 Doğan sınıfı güdümlü mermili hücumbot TCG Doğan’ın omurgası da Lürssen/Vegesack/Almanya’da 1974’te kızağa koyuldu ve 1977 yılında gemi hücumbot filosuna teslim edildi. Ne Ay sınıfı denizaltılar ne de Doğan sınıfı hücumbotlar Kıbrıs Barış Harekâtında kullanıldı. Her iki proje Deniz Kuvvetlerinin öncü iki tersanesinde dönemin en modern platformlarının inşa edilme süreçlerinin montaj seviyesinde bile olsa kapısını açmıştı. 1976’da ilk Ay sınıfı denizaltının ve 1977’de ilk doğan sınıfı güdümlü mermili hücumbotun Ege’de boy göstermesi Kıta Sahanlığı krizinin dondurulması ve 1976’da Bern Mutabakatının imzalanmasında önemli rol oynadı.

GÖLCÜK TERSANESİNDE DEVRİM

Gölcük Tersanesinde 1975 yılında yani Kıbrıs Barış harekâtından bir yıl sonra AR/GE projelerini takip ve uygulama için dönemin Deniz Kuvvetleri Komutanının desteği ile 160 APGEM (Araştırma Proje Geliştirme Müdürlüğü) çok az sayıda mühendis ile kuruldu. 10 yıl önce Amerikan kaynaklı denizaltıların ABD’ye gitmek yerine Gölcük’te overhole alınmalarını gerçekleştiren denizci mühendislerimiz, şimdi de yıllar sonra Uzun Ufuk, K5, MİLKON ve Genesis projelerini hayata geçirecek bir yumurtayı döllemişlerdi. Bu yumurta öyle hızlı büyüyecekti ki bugün zaferinden her kesimin pay kapma yarışına girdiği MİLGEM’in en önemli omurgalarından birisini APGE teşkil edecekti.

KIBRIS BARIŞ HAREKATI SONRASI AMERİKAN AMBARGOSU VE ETKİLERİ

1971’de Başbakan Nihat Erim tarafından ABD çıkarları paralelinde ülkemiz aleyhine koyulan ‘’haşhaş yasağı’’, 1 Temmuz 1974’te Ecevit Hükümeti tarafından kaldırılmıştı. Bu olaydan sonra 2 hafta içinde gerçekleşen, 15 Temmuz 1974 Cumartesi günü sabaha karşı Kıbrıs’ta gerçekleşen EOKA B teröristi Nikos Sampson darbesi, 6 ay sonra Türk Amerikan ilişkilerini 1978 yılına kadar ipotek altına alacak süreci tetiklemişti. Türkiye darbeden 120 saat sonra gerçekleştirdiği amfibi harekât ile Girne’de kıyıbaşını tutmuş ve Akdeniz jeopolitiğini Türkiye lehine bugüne kadar değiştirmişti. Birinci harekât 21 Temmuz’da tamamlanmış, ikinci harekât 14-16 Ağustos 1974 tarihleri arasında gerçekleşmişti. ABD bu gelişmeler o kadar tepki içindeydi ki bazı Amerikalı senatörler Türkiye’ye nükleer silah atalım diyebiliyordu. Bu arada Amerikan Başkanı Nixon’ın siyasi kariyerine son verecek Watergate skandalı da Türk Silahlı Kuvvetlerinin Barış Harekatının ateşkes safhasında 8 Ağustos 1974’te yaşanmıştı. ABD’deki Yunan lobisinin yeni Başkan Gerald Ford ve müteakip seçim sürecine etkisi ile Türkiye’ye 5 Şubat 1975 ve 26 Eylül 1978 arasında silah ambargosu ve yaptırımlar uygulandı. Amerikan ambargosu sırasında Türkiye’ye sevk edilmesi gereken 200 milyon dolarlık malzeme vardı. Bunların hepsinin transferi durduruldu. Türkiye Amerikan ambargosuna 13 Şubat 1975’te Kıbrıs Türk Federe Cumhuriyetini (KTFC) kurarak cevap verdi. Bu arada çok hayati savaş lojistiğine yönelik malzemelerin milli üretimine geçildi. Ambargo sonrası muhriplerin 5/38 top mermileri Türkiye’de üretilmeye başladı. TCG Gayret muhribinin ana tahrik sisteminin en önemli mekanik parçası olan sadece ABD’de yapılan özel alaşım pinyon dişli yedek parçası dahi Türkiye’de üretilmiş ve bu başarılar güven vermişti.

Ancak gerek Kara Kuvvetlerinin gerekse Deniz Kuvvetlerinin muhabere sorunları devam ediyordu. Bugünün dünya savunma sanayi devleri arasında bulunan ASELSAN bir vakıf firması olarak 1975’te aslen Kıbrıs Barış Harekâtında gözlenen ordunun taktik muhabere zafiyetini gidermek üzere geliştirildi. PRC-965, VRC-966, VRC-967 telsizleri bu kapsamda üretildi. Diğer yandan 1978 yılında Gölcük tersanesinde APGE tarafından batan Kocatepe başta olmak üzere muhriplerde gözlenen hava savunma zafiyetlerini azaltmak üzere SAPAN atış kontrol sistem projesi başlatıldı. SAPAN sistemi arama radarı, takip radarı, atış kontrol bilgisayarı ve 35 mm toptan oluşan yeni bir sistemdi. Diğer yandan Kara Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı için toplanan başlangıç bağışlarla kurulan ASELSAN’a 7 yıl sonra 1982 yılında bugünün en büyükleri arasında olan HAVELSAN katıldı. Bu firmanın hedefi de Hava Kuvvetleri için simülatör ve komuta kontrol sistemleri geliştirmekti. Ancak Amerikan Ambargosunun dolaylı sonuçlarının devlet bürokrasisinde yarattığı en önemli sonuç, 13 Kasım 1985’te kurulan Savunma Sanayi Müsteşarlığı oldu. Bu gelişmeden 2 yıl sonra Deniz, Kara ve Hava Kuvvetleri Güçlendirme Vakıfları Cumhurbaşkanı Evren ve Başbakan Özal’ın direktifleri paralelinde kapatılarak Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendireme Vakfı çatısı altında birleştirildi. Bu birleşme finans yönetimi açısından çok büyük fayda sağlasa da Deniz Kuvvetleri Güçlendirme Vakfının tüm illerde teşkilatlanmış halka denizciliği tanıtma sevdirme ve yaygınlaştırma faaliyetlerine büyük darbe vurdu. Bugün Anadolu’da son 38 yıldır denizciliği, Deniz Kuvvetlerini tanıtan tek bir kurum mevcut değildir.

LİSANS ALTINDA GEMİ YAPMAK

Her ne kadar 1970’ler sonrası Almanya’dan montaj sanayine yönelik teknoloji ve bilgi transferi yapılıyor olsa da gerek gemi inşa projesinin finansmanın yönetimi gerekse harekât ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik ciddi sorunlar ortaya çıkıyordu. Öncelikle gerek HDW gerekse Lürssen, Türkiye’den gemilerin inşa sürecinde milli sanayiden katma değer transferi yapmıyordu. Gemilerin en basit donanım malzemeleri bile Almanya’dan geliyordu. Milli katkı payı ya da Türk Gemi İnşa Sanayiinin gerek denizaltı gerekse hücumbot projelerine müdahil olması söz konusu bile değildi. Ancak Deniz Kuvvetlerinin her iki Tersanesi teknolojiye uyum ile modern savaş gemisi inşa süreçlerini kurumsal bazda öğrenmek ve tecrübe/bilgi birikimi sağlamak açısından büyük kazançlar elde ediyordu. Diğer yandan gemilerin tedarik finansmanı da kurumların işine geliyordu. Söz konusu yıllarda ABD’nin hibe kaynak tahsisinin azalması ile gemi tedarik finansmanında ortaya büyük boşluk çıkmıştı. Milli bütçe zaten çok kısıtlı idi. Almanya’nın, T.C. Hazine Müsteşarlığı garantili ve Hermes özel sigorta modeli ile desteklenen bir kredi sistemi bu açığı doldurdu. Deniz Kuvvetleri’nin gemi tedarik tarihinde bu uygulama çok önemli bir kırılma noktası oldu.

1982 yılına gelindiğinde Almanya ilk kez Goeben (Yavuz) ve Savarona’yı inşa eden Hamburg/Blohm Und Woss Tersanesi ile Kiel/HDW Tersanesinin ortak projesi olan MEKO 200 T çok maksatlı fırkateyn projesi ortaya çıkıyordu. Bu projenin en büyük özelliği yurt dışında lisans altında ilk kez bir firkateyn inşa projesinin başlatılmasıydı. Deniz Kuvvetleri 1945’lerin muhrip teknolojisinden 1970’lerin deniz savunma teknolojilerine geçişi yaşayacaktı. Donanmada lambadan transistöre geçiş devam ederken, transistörden chip’e, analog bilgisayardan dijitale ve yazılıma geçiş süreci başlıyordu. Bu büyük bir devrimdi. Aynı yıl yapılan sözleşme ile 2 gemi Almanya’da, 2 gemi Türkiye’de inşa edilecekti. Yapılan sözleşme ilk kez ABD ve Almanya’nın Türk Deniz Kuvvetleri ile ortak çalışmasını gerekli kılıyordu. Zira gemide Amerikan top, sonar, güdümlü mermi ve torpido sistemleri kullanılacaktı. Bu da Amerikan FMS (Yabancı Askeri Satışlar) kredi sürecini ilgilendiriyordu. 7 Kasım 1985’te ilk MEKO 200T firkateyni TCG Yavuz’un inşası Blohm Und Woss/Hamburg’da; 2 Mayıs 1985’te ikinci Firkateyn TCG Turgutreis’in inşası Kiel/HDW’de başladı. Gölcük Tersanesinde yapılan ilk firkateyn TCG Fatih’in omurgası 2 Ocak 1986’da; son firkateyn TCG Yıldırım’ın omurgası da yine Gölcük’te 24 Nisan 1986’da kızağa konuluyordu. Bu projeler devam ederken Alman Deniz Savunma Sanayi Türkiye ile olan ilişkilerden son derece memnun şekilde gelecek projelerin temelini de güçlendiriyordu. Bu projelerin arkası sonraki yıllarda Rüzgar (4 adet), Yıldız (2 adet) , Kılıç (9 adet) sınıfı hücumbotlar; MEKO TRACK IIA ve B firkateynler; Preveze, Gür ve Reis sınıfı denizaltılar ile gelecekti. MEKO Projesi ile ilk kez aynı anda 4 geminin ve Gölcük tersanesinin toplamda 400 kişiyi bulacak subay ve teknik sınıf astsubayları ABD ve Avrupa’da en uzunu 1,5 yıl sürecek teknik ihtisas kurslarına devam etti. Bu durum Deniz Kuvvetlerinde alt ihtisas astsubay sınıflarının doğuşunu tetikledi. Artık bir elektronik astsubayı meslek hayatının başında silah elektronik, harekât elektronik, muhabere elektronik, makine elektronik gibi alt ihtisas alanlarında uzmanlaşmaya yöneltiliyordu. Subayların branş subaylık görevleri ile bölüm amirlik görevleri de bilinen geleneksel sınıflandırmaların dışına çıkıyordu.  Artık astsubaylarımız ilk kez alt saha uzmanlık alanlarına yönelen tam anlamıyla spesiyalist teknik elemen oluyorlardı. Bugünün modern donanmasına gidişte bu süreç sadece gemilerdeki uygulamalarda değil aynı zamanda deniz eğitim ve öğretim sisteminde de son derece önemli etki yarattı.

DEVAM EDECEK

(E) AMİRAL CEM GÜRDENİZ

KAYNAK: VERYANSİN

https://www.veryansintv.com/yazar/cem-gurdeniz/kose-yazisi/cekirdek-donanmadan-milgem-donanmasina-ii

The post ÇEKİRDEK DONANMADAN MİLGEM’E- 2… CEM GÜRDENİZ’DEN MAKALE SERİSİ first appeared on Deniz Kartalı.