Gazze Batığı’nda bin 100 yıllık zeytin çekirdekleri

Filistin’in Gazze kıyılarından bin 100 yıl önce yola çıkan ve Antalya açıklarında fırtınaya yakalanarak denize gömülen batıktan çıkanlar bilim insanlarını heyecanlandırdı.

Doç. Dr. Hakan Öniz ve ekibi, daha önce Türkiye kıyılarındaki su altı kazılarında hiç karşılaşılmamış zeytin çekirdekleri buldu. Tek bir amforadan çıkan bin 100 yaşındaki zeytin çekirdekleri, Akdeniz Su Altı Arkeoloji Müzesi’nde sergilenecek.

Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kültür Varlıkları Koruma ve Onarım Bölüm Başkanı Doç. Dr. Hakan Öniz, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ‘Geleceğe Miras Projesi’ kapsamında 2024 yılında Antalya’nın Kaş ilçesi açıklarındaki Besmi Adası’nın yaklaşık 45-50 metre derinliklerinde su altı kazı çalışmalarına başladıklarını belirtti.

‘Filistin Batığı Olduğunu Saptadık’

Yaptıkları çalışmalarda batığın, Filistin’in Gazze kıyılarından yola çıkan zeytinyağı yüklü bir gemi olduğunu belirlediklerini anlatan Doç. Dr. Hakan Öniz, şunları söyledi:

“Günümüzden bin 100 sene önce o bölge zeytin üretiminde bilinen bir bölgeydi. Çalışmalar yürüttüğümüz bu gemi, Gazze’den amforalara yüklenen zeytinyağı ile henüz bilmediğimiz bir noktaya taşınırken Kaş açıklarında fırtınaya yakalanıyor. Oradaki bir küçük kayalığa ya da küçük bir adaya çarparak batıyor. Batık hem çok derinlerde olması hem de içindeki yüküyle hayli ilginçti. Zeytinyağı ve şarap eski çağda gemilerin taşıdığı şeylerdi. Ama bu amforanın içinden çıkanlar çok dikkat çekiciydi.”

Antik çağda her bölgeye ait amforaların farklı özellikler taşıdığını vurgulayan Doç. Dr. Öniz, bu batığın Filistin’den yola çıkan bir gemi olduğunu da içindeki amforaların tipolojisinden anladıklarını kaydetti.

Türkiye’de ilk kez rastlandı

Amforaların birinde rastladıkları buluntuların kendilerini çok heyecanlandırdığını söyleyen Doç. Dr. Öniz, “Varlığı bilinmesine karşın amforalarda şimdiye kadar hiç görmediğimiz, dünyada ise birkaç örneğini okuduğumuz bu buluntular Türkiye’de bir ilk oldu” dedi. Batıktaki amforaları su altı robotlarını da kullanarak yüzeye çıkardıklarını ifade eden Doç. Dr. Öniz, “Son 1 yıldır derin sulara inen robotlarla su altı kazılarını uygulamaya başladık. Robotların yardımıyla çıkartmış olduğumuz amforalardan bir tanesinden zeytin, daha doğrusu zeytin çekirdekleri bulundu” diye konuştu.

Antik çağlarda gemicilerin vazgeçilmez yiyeceği

Antik çağda gemilerle taşınan en önemli yüklerin zeytinyağı, şarap ve zeytin olduğunu hatırlatan Doç. Dr. Öniz, “Tunç Çağı’ndan beri yaklaşık 5 bin yıldır Akdeniz’de gemicilerin değişmez yiyeceği zeytin olmuştur” dedi. Gemicilerin aylar süren yolculukta bozulmayan yiyeceklere ihtiyacı olduğunu anlatan Doç. Dr. Öniz, şöyle devam etti:

“Amforalara konulan zeytin, deniz suyu içerisinde bir haftada yiyecek hale gelir ve bozulmadan aylarca kalır. Bu nedenle vazgeçilmez yiyeceklerdendir. Ayrıca gemilerde canlı hayvan ve buğday taşıdıklarını, gemideki değirmenlerde un haline getirilip ekmek yapıldığını da biliyoruz.”

Türkiye’deki su altı çalışmalarının büyük bölümünün Akdeniz Üniversitesi tarafından yürütüldüğünü de vurgulayan Doç. Dr. Öniz, zeytin çekirdeklerinin Türk kıyılarında karşılaştıkları ilk buluntu olduğunu vurguladı. Doç. Dr. Öniz, buluntuların Kemer’de Kültür ve Turizm Bakanlığının temelini atmak üzere olduğu Akdeniz Su Arkeoloji Müzesi’nde sergileneceğini sözlerine ekledi.

The post Gazze Batığı’nda bin 100 yıllık zeytin çekirdekleri appeared first on Haber Denizde.