23-25 Kasım 2022 tarihlerinde düzenlenen Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Kıyı ve Deniz Ekosistemlerinin Korunması ve Yönetimi ile Mapa Şamandıra Uygulama Modelleri Çalıştayı Sonuç Bildirgesi çalıştay sonunda vakıf başkanımız Prof. Dr. Bayram Öztürk tarafından okunmuştur.
Sonuç Bildirgesi:
1. Denizel alanlarımızda bulunan deniz çayırları (Posidonia oceanica, Cymodocea nodosa, Zostera spp.) ve deniz ormanları (Cystoseira spp., Sargassum spp.) ile korallijenli habitatlar belirlenerek ortak metodoloji ile CBS tabanlı bir sistem ile haritalandırılmalıdır.
2. Deniz ekosistemi üzerindeki baskıların azaltılması amacıyla mavi ekonomi ilkelerine uyularak denizlerimiz bütüncül planlanmalıdır.
3. İklim değişikliğine direnç oluşturmak ve uyum kapasitesini arttırmak için korunan alanlarda araştırma, izleme ve koruma faaliyetleri hassasiyetle devam ettirilmeli, özelde ise kıyı ve deniz ekosistemlerinin korunması için etkin bir metot olan mapa ve şamandıra sistemleri yaygınlaştırılmalıdır.
4. Deniz ekosistemine zarar vermeyecek şekilde, teknelerin şamandıra sistemine bağlanmasını sağlayacak yasal alt yapısı oluşturularak en uygun tonoz modelinin geliştirilmesi ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca uygulanması sağlanmalıdır. Bu kapsamda, sivil toplum kuruluşlarınca oluşturulacak ulusal ve uluslararası finansman kaynaklarının kullanımı değerlendirilmelidir.
5. Deniz koruma alanları ile ilgili Ulusal Strateji Planı güncellenmelidir.
6. Korunan alanlarda faaliyet gösteren su araçlarının ülkemiz için ekonomik bir değer olduğu kabul edilerek, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca bilimsel veriler ışığında gerçekleştirilecek koruma faaliyetleri ile özelde mapa ve şamandıra sistemleri kurulması ve işletilmesi sürecinde sahada faaliyet gösteren ilgili paydaşların katılımıyla birlikte Bakanlığın koordinasyonunda iş ve işlemler kamu yararı gözetilerek sürdürülmelidir.
7. Denizel alanlarımıza kuracağımız mapa ve şamandıra sistemlerinin yerleri, oluşturulacak bir yazılımla internet ve mobil ortamda kullanıcılara sunulmalı ve rezervasyon dâhil iş ve işlemlerin bu sistem üzerinden yürütülmesi sağlanmalıdır. Bu sistem MPN (Mediterranean Posidonia Network) içerisine de entegre edilmelidir.
8. Denizlerimizde mapa ve şamandıra yerleri belirlendikten sonra günübirlik gezi tekneleri, küçük ölçekli balıkçılar, amatör denizciler ve yerel halkın kullanımı için belirli yerler ayrılmalı ve bu alanların toplumun farklı kesimlerince adil kullanımı temin edilmelidir.
9. Fethiye, Göcek ve Dalaman koylarının korunması için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın koordinasyonunda bölge halkının temsilcileri, kamu kurumlarının yerel teşkilatları, bölgede faaliyet gösteren odalar ve sivil toplum kuruluşları, paydaşlar ve üniversitelerin katılımı ile bir komisyon oluşturularak yönetim planı çalışması yapılmalıdır. Ayrıca yönetim planının etkin olarak uygulanması için yılda en az bir kez olmak üzere belirli periyodlarla değerlendirme toplantılarının yapılması sağlanmalıdır. Bu doğrultuda, bilimsel temelli araştırmalarla bir yönetim modelinin araştırılarak ortaya konulması sağlanmalıdır.
10. Koyların turistik faaliyetlere yönelik taşıma kapasiteleri, bilimsel çalışmalar doğrultusunda belirlenmeli ve bu kapasite sınırlarına uyulması Kamu erki vasıtasıyla temin edilmelidir.
11. Bölgede yapılan su kalitesinin izlenmesine yönelik çalışmalara ait tüm veriler, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı çatısı altında toplanmalı, ölçüm ve izleme programının sürekliliği için gerekli tedbirler ve teşvikler sağlanmalıdır.
12. Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi, Sıfır Atık Mavi Projesinin pilot alanı ilan edilerek bu kapsamda bölgedeki mevcut tesisler projeye uyumlaştırılacak ve proje kapsamındaki gerekli çalışmalar yapılacaktır.
13. Denizel Koruma Alanlarının statülerinin belirlenmesine esas teşkil edecek kriterler bilimsel veriler ışığında ortaya konularak mevzuatın hazırlanması ve bu mevzuat doğrultusunda öncelikle Karadeniz olmak üzere deniz koruma alanlarının artırılması gerekmektedir.
14. Göcek-Dalaman Koyları Koruma ve Kullanma Usul ve Esasları güncel şartlar ve ihtiyaçlar doğrultusunda bilimsel kriterler dikkate alınarak revize edilmelidir.
15. Karasal alanlardaki atık su arıtma tesislerinin kapasitelerinin arttırılması ve proseslerinin ileri arıtma sağlayacak şekilde iyileştirilmesi temin edilmeli ve bununla birlikte denizel alandaki teknelerin katı ve sıvı atıklarının ileri teknolojiler kullanılarak bertarafı ve gerekli denetim mekanizmasının güçlendirilmesi sağlanmalıdır. Ayrıca, bu tesislerden çıkan arıtılmış sular geri kazanılarak yeniden kullanılmalıdır.
16. Ülkemizde öncelikle hassas ekosisteme sahip deniz koruma alanlarında kullanılan su araçlarının çalışma sistemlerinin sıfır karbon emisyonlu temiz enerjiye dönüşümü teşvik edilmelidir.
TÜDAV