Gemi tacizleri, S-300 radar kilitlemesi ve Doğu Ege Adaları’na silah ve malzeme sevkiyatı (bu ilk değil) neticesinde, kamuoyunda iki ülke arasında bir savaşın çıkma ihtimali tartışılıyor. Gidişata bakılırsa böyle bir olasılık görünüyor. ABD’nin Yunanistan’a silah ve malzeme desteği de sürüyor. Ancak, AB ülkeleri kış öncesi enerji krizini aşmaya çalışırken Yunanistan’ın bizimle savaşması mümkün olabilir mi? Diğer yandan Yunanlı politikacı ve bir kısım askerlerin aleyhimizde iddialı beyanları da sürüyor. Elbette savaş tüm bölgeye ve taraflara zarar verir. Ancak Yunan kamuoyundan da farklı sesler gelmeye başladı. Fakat bunlar, şimdilik, hükümeti etkilemese de Yunan kamuoyunu etkileyebileceği yapılan anketlerden anlaşılıyor.
Yunanistan’da ülkemizle ilgili farklı düşünenler arasındaki en önemli figür; Yunanistan eski Savunma Bakanı Evaggelos Apostolakis. Temmuz ayında 9.84 isimli bir Yunan radyo kanalına verdiği ve bizim kamuoyunda fazla yer bulmayan bir röportajında:
‘‘…Türkiye ile bir çatışma çıkarsa, yalnız kalacağız…Mevcut ve satılık olanı satın alıyoruz. Bize verdikleri bir fırsat olarak görülüyor ve biz de onu alıyoruz. Sanırım bir çılgınlığa, bir aşırılığa girdik. Bir yanda insanlar günlük yaşamlarında mücadele ediyorlar, pahalılıktan acı çekiyorlar ve biz marul yaprakları gibi milyarlarca avro harcıyoruz. Bu, durması gereken bir abartıdır, hiçbir yere varılamaz. Hiçbir zaman Türkiye’den daha fazla askeri kabiliyetimiz olmayacak. Boyutları farklı…’’
Şeklinde konuştu. Eski bakanın geçmiş dönemde de buna benzer uyarıları olmuştu. Bu beyandan anladığım; silahlanma çabalarının, ihtiyaç eksenli bir plana ve projeye dayanmadığıdır. Hükümet sözcüsü, müttefikleri Yunanistan’ın yanındadır dese de eski bir asker olan Apostolakis’in beyanı daha gerçekçi görünüyor. Askeri bakış açısıyla birlikte halkın yaşam mücadelesindeki sıkıntılarından da bahsediyor.
Bu kapsamda, yerel bir açık kaynakta Yunanistan’ın ekonomik durumuna dair bulabildiğim kısıtlı da olsa bazı bilgileri sizinle paylaşayım. Bu bilgiler sadece küçük işletmelere ait… Bahse konu işletmelerin yüzde 52,7’sinin nakit rezervlerinin azaldığı, yüzde 37’sinin ise likidite sorunu yaşadığı belirtiliyor. Bu yüzde 37 dilimindeki yüzde 27,8’inin ise hiç nakitlerinin olmadığı, yüzde 9,2’sinin de nakitlerinin bir aydan az bir süre için yeterli olduğu bildiriliyor. Halkın sokak pazarlarından bile uzak durduğu ve hükümetin bu yıl ısınma desteğini mali olarak 2 misline çıkaracağı haberleri yayınlanıyor.
Eski bakan da böyle bir durumda marul yaprakları gibi savunmaya abartılı para harcıyoruz diyor.
Bu kış çok sert geçecek. Enerji sorununu nasıl aşacaklar merak ediliyor.
Bu kapsamda Yunanistan’ın Rus petrolünü tanker gemileriyle taşıdığı artık biliniyor. Bu konuyu, geçmiş bir yazımda dile getirmiştim. Son 6 ayda Yunanistan açıklarında, 175 adet tankerin 23,9 milyon varil Rus petrolünü başka tankerlere transfer ettiği söyleniyor. Bu sürede toplam 41 transfer yapılmış. Bu halen devam ediyor. Zaten büyük bir kısmı Avrupa ülkelerine gidiyor. Ancak buradan ülke için elde edecekleri fazla bir kazanç da yok. Neden?
Çünkü, Türk kamuoyunda fazla gündeme gelmeyen bir konu da Yunanlı armatörlerin hükümet iradesinden farklı tavır sergileyebilen tarzlarının olmasıdır. Dünyanın en büyük ticari filosuna sahip olan bu cenahtan elde edilen gelirin sadece küçük bir kısmı Yunanistan’ın bütçesine ekleniyor. Yunan ekonomisine iş, istihdam vs. gibi katma değer sağlıyor olsalar da üst seviye vergi muafiyetleri var. Örneğin, Reuters’a göre ‘‘2019 yılı başında armatörlerden bütçeye eklenmesi beklenen yıllık katkı 75 Milyon Euro idi’’. Yani Türkiye futbol süper liginde 7-8 adet orta kalitede futbolcu alacak kadar. Bir futbol takımı kuracak kadar bile değil. Bu konuda hükümetler halka çok söz vermelerine rağmen Yunan anayasasındaki armatör ayrıcalıklarını değiştiremediler. AB de bu ayrıcalığın değişmesi konusunda hükümete uyarılarda bulunuyor. Ancak armatörler siyasi ve mali hiçbir baskıya gelemedikleri gibi böyle bir durumda AB’den ayrılan İngiltere’ye tamamen göç edebileceklerini bile söyleyebiliyorlar.
Sadece iki örneğini verdiğim bu şartlar altında, halkın ve iş çevrelerinin Türkiye ile bir savaşı isteyeceklerini hiç düşünmüyorum. Örneğin geçen yıl mayıs ayında yapılan bir ankette Yunanlıların; yüzde 68’inin, Türklerle barışçıl şekilde yaşamanın bir yolunun bulunmasını ve yüzde 70’inin ise iki ülke arasında askeri bir çatışma yaşanacağı endişesi taşıdıklarını ortaya koyuyor. Dünya gerçekleri karşısında bu oranların günümüzde daha da artmış olabileceğini düşünüyorum.
O zaman Yunan hükümeti bu provokasyonları neden sürdürüyor? Dış borç ve savunmadaki yabancı ağırlığı, objektif koşul ve yaklaşımların oluşumuna engel oluyor. Manipülasyona açık hale geliyorlar. O nedenledir ki Apostolakis plansız ve aşırı savunma harcamaları için ‘‘…Bize verdikleri bir fırsat olarak görülüyor ve biz de onu alıyoruz…’’ diyor. Ancak dünya ve bölge gerçekleri bu analitik olmayan politikaların değişmesine neden olabilir.
Avrupa’nın enerjiye ihtiyacı var. Bu olmazsa üretimde düşüş yaşanacak. Temel gereksinimlerle birlikte hayat daha da zorlaşacak. Üretimin düşüşü, örneğin konteyner piyasasını da etkileyecek. Mal alımı satımı ve ulaşımı aksayacak. Daha şimdiden küresel kapsamda taşınan tüm malların yaklaşık yüzde 11’inin önemli limanlarda sıkışmış durumda ve boşaltılamadığı bildiriliyor. İki ülke arasındaki bir çatışmanın, bu anlamda meseleleri daha da karmaşık hale getireceği alenen ortada. Bu bir anlamda, kısa bir süreliğine de olsa ticari anlamda Karadeniz ve Ege’nin ulaşımı ile Akdeniz’e çıkışı zora sokmak demek. Çatışan tarafların dışında etkilenen ülkeler olacaktır. Rusya-Ukrayna savaşı sürerken dünya böyle bir dengesizliği kaldıramaz.
Ancak provokasyonlar devam ederse anlaşmak zor tabi. Apostalakis bu konuda da uyarıyor: ‘‘…Hiçbir zaman Türkiye’den daha fazla askeri kabiliyetimiz olmayacak. Boyutları farklı…’’
Alp Kırıkkanat
Kaynaklar:
Tahsin, İlhan, ‘‘Marul Yaprağı Gibi Harcıyoruz, Türkiye’den Daha Fazla Askeri Kabiliyetimiz Olmayacak, Boyutları Farklı’’, Birlik Gazetesi, 21 Temmuz 2021, https://birlikgazetesi.org/marul-yapragi-gibi-harciyoruz-turkiyeden-daha-fazla-askeri-kabiliyetimiz-olmayacak-boyutlari-farkli/ (Son Erişim Tarihi: 31 Ağustos 2022)
Tahsin, İlhan, ‘‘İkonomu: Yunanistan’ın Müttefikleri Yanında’’, Birlik Gazetesi, 29 Ağustos 2022, https://birlikgazetesi.org/ikonomu-yunanistanin-muttefikleri-yaninda/ (Son Erişim Tarihi: 01 Eylül 2022)
Dede, Evren, ‘‘Yunanistan’da her 10 küçük işletmeden 4’ü kilit vurma tehdidiyle karşı karşıya’’, Azınlıkça, 02 Eylül 2022, https://azinlikca1.net/yunanistan-bati-trakya-haber/item/61580-yunanistanda-her-10-kucuk-isletmeden-4u-kilit-vurma-tehdidiyle-karsi-karsiya (Son Erişim Tarihi: 10 Eylül 2022)
Bostancı, Aydın, ‘‘Isınma yardımı bu yıl iki misli olacak’’, Azınlıkça, 05 Eylül 2022, https://azinlikca1.net/yunanistan-bati-trakya-haber/item/61601-isinma-yardimi-bu-yil-iki-misli-olacak (Son Erişim Tarihi: 10 Eylül 2022)
Kırıkkanat, Alp, ‘‘Karadeniz Üzerinden Güncel Bir Değerlendirme’’, Alp Kırıkkanat Seyir Defteri, 31 Mayıs 2022, https://www.alpkirikkanat.com/makale-detay/131/karadeniz-uzerinden-guncel-bir-degerlendirme (Son Erişim Tarihi: 01 Eylül 2022)
‘‘Yunanistan’dan Akdeniz’de gizli Rus petrolü transferi’’, 7Deniz, 07 Eylül 2022, https://www.7deniz.net/haber-yunanistan-dan-akdeniz-de-gizli-rus-petrolu-transferi-43287.html (Son Erişim Tarihi: 10 Eylül 2022)
Reuters Staff, ‘‘Greek shipowners agree to pay 75 million euros annually to state’’, Reuters, 27 Şubat 2019, https://www.reuters.com/article/greece-shipping-taxation-idUSL5N20M60E (Son Erişim Tarihi: 14 Eylül 2022)
Reuters Staff, ‘‘Greek shipowners say EU tax pressure could make Brexit Britain attractive’’, Reuters, 08 Haziran 2018, https://www.reuters.com/article/us-britain-eu-greece-shipping-idUSKCN1J42D7 (Son Erişim Tarihi: 15 Eylül 2022)
Günaydın, Enis, ‘‘Anket: Yunanların yüzde 70’i Türkiye ile olası bir çatışmadan endişe duyuyor’’, euronews, 15 Mayıs 2021, https://tr.euronews.com/2021/05/15/anket-yunanlar-n-yuzde-70-i-turkiye-ile-olas-bir-cat-smadan-endise-duyuyor (Son Erişim Tarihi: 15 Eylül 2022)
‘‘lfW: Konteyner taşımacılığındaki tıkanıklık yeniden arttı’’, 7Deniz, 07 Eylül 2022, https://www.7deniz.net/haber-lfw-konteyner-tasimaciligindaki-tikaniklik-yeniden-artti-43285.html (Son Erişim Tarihi: 10 Eylül 2022)